Ο παιδικός σταθμός, στις μέρες μας, είναι κάτι το αναγκαίο για την οικογένεια. Αποτελεί, αφενός μια καλή λύση στο πρόβλημα της φύλαξης και περιποίησης του παιδιού τις ώρες που εργάζονται οι γονείς και αφετέρου προσφέρει στο ίδιο το παιδί ερεθίσματα και δυνατότητες κοινωνικές/γνωστικές/συναισθηματικές που προάγουν την ανάπτυξή του συνολικά.

Για παράδειγμα, αποτελεί ένα μέσο κοινωνικοποίησης, όπου το παιδί έρχεται σε επαφή με συνομήλικους αλλά και ενηλίκους, οι οποίοι δεν αποτελούν το στενό οικογενειακό του περιβάλλον. Έτσι, του δίνεται η δυνατότητα να αναπτύξει νέες δεξιότητες προκειμένου να επικοινωνήσει με αυτά τα «νέα» άτομα.

Επιπλέον, μέσα από το παιδαγωγικό πρόγραμμα, τις διάφορες δραστηριότητες και το παιχνίδι ενισχύεται η γλωσσική, συναισθηματική και σωματική του ανάπτυξη.

Συνεπώς, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το παιδί ωφελείται πολύπλευρα από τη συστηματική προσχολική εκπαίδευση.

Πώς επιλέγω τον «κατάλληλο» παιδικό σταθμό;

Η επιλογή του κατάλληλου παιδικού σταθμού είναι μια προσωπική υπόθεση κάθε γονέα. Ωστόσο, θα μπορούσαμε να πούμε πώς υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που πρέπει να ικανοποιούνται από την επιλογή μας αυτή.

Για παράδειγμα, χρειάζεται το σχολείο που θα επιλέξουμε να μας εμπνέει ασφάλεια κι εμπιστοσύνη. Πρέπει να νιώθουμε ότι «αφήνουμε» τα παιδιά μας σε έναν χώρο, όπου δεν κινδυνεύουν να χτυπήσουν, είναι καθαρός και υπάρχουν άτομα εκεί μέσα (προσωπικό & παιδαγωγοί) που είναι υπεύθυνα.

Άλλο σημαντικό κριτήριο είναι να αποτελεί ένα περιβάλλον, όπου παρέχει στοργή κι αγάπη. Τα παιδιά χρειάζεται να νιώσουν αντίστοιχη ζεστασιά κι αγάπη με αυτήν που βιώνουν στο σπίτι τους.

Παρ’ όλη την ασφάλεια που θα παρέχει το σχολείο, βέβαια, χρειάζεται να αφήνει στο παιδί ελευθερία κινήσεων και να το ωθεί προς την αυτονομία του. Εξάλλου, ασφάλεια δε σημαίνει περιορισμός.

Παρέα με όλα τα παραπάνω, ο παιδικός σταθμός είναι ένας τόπος μάθησης (γνωστικής & κοινωνικής), ψυχαγωγίας και παιχνιδιούˑ συστατικά απαραίτητα για την εξέλιξη κάθε παιδιού.

Πρακτικές Συμβουλές

• Συζητήστε με φίλους και συγγενείς για τις δικές τους εμπειρίες.
• Προτιμήστε ένα σταθμό που βρίσκεται κοντά στην περιοχή σας, ώστε να είναι άμεση η πρόσβαση σε περίπτωση μελλοντικής ασθένειας. Επιπρόσθετα, οι φίλοι που θα αποκτήσει θα βρίσκονται στην περιοχή και θα μπορεί πιο εύκολα να τους δει κι εκτός σχολείου.
• Αρχικά, τηλεφωνήστε στους παιδικούς της περιοχή σας κι ενημερωθείτε για το ωράριο, τις ηλικίες που δέχονται, το φαγητό, το μέσο μεταφοράς.
• Αφού ξεχωρίσετε τους σταθμούς που σας ενδιαφέρουν, επισκεφτείτε τους. Ρωτήστε τον υπεύθυνο του χώρου ό, τι απορία σας έχει δημιουργηθεί, ώστε να νιώσετε άνετα (π.χ. πόσα παιδιά βρίσκονται σε μία τάξη; ποια είναι η αναλογία παιδιών – εκπαιδευτικών;)
• Εμπιστευτείτε το συναίσθημά σας. Πώς νιώσατε κατά την επίσκεψή σας και τη συνομιλία σας με τον υπεύθυνο του σταθμού; Πώς ήταν το γενικότερο κλίμα;

Η επιλογή του παιδικού σταθμού είναι μια πολύ σημαντική υπόθεση, τόσο για το ίδιο το παιδί όσο και για τον γονέα, καθώς ο χώρος αυτός θα αποτελέσει το «δεύτερο σπίτι» του παιδιού. Θα πρέπει, λοιπόν, να είναι το ίδιο ασφαλής κι ευχάριστος, ώστε να βοηθήσει το παιδί να αναπτυχθεί, να εξελιχθεί και να το οδηγήσει προς την αυτονόμησή του.

Βίκυ Τσατσανύφου

Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια

Ο όρος αυτοεκτίμηση είναι ζωτικής σημασίας για κάθε άνθρωπο, καθώς συντελεί στην εξασφάλιση της ψυχικής μας ισορροπίας.

Η ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας διαμορφώνει τα ενδιαφέροντα, τις προσπάθειες και τις κινήσεις μας. Συνεπώς, η στάση μας απέναντι στους άλλους ανθρώπους καθορίζεται από την ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας.

Τι είναι η αυτοεκτίμηση;

Είναι η συναίσθηση της ικανότητάς μας να ανταποκρινόμαστε ικανοποιητικά στις απαιτήσεις της καθημερινότητας και η επίγνωση της σημαντικότητάς μας ως ιδιαίτερο & ξεχωριστό πρόσωπο.

Από πότε αναπτύσσεται η αυτοεκτίμηση;

Η ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης είναι μια συνεχής διαδικασία που ξεκινά από τη βρεφική κιόλας ηλικία κι εξελίσσεται στην παιδική, εφηβική και ενήλικη ζωή.

Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης διαδραματίζει αρχικά η οικογένεια. Έπεται το σχολείο και οι ομάδες συνομήλικων.

Το πρώτο έτος της ζωής του παιδιού είναι ιδιαίτερα κρίσιμο στην ανάπτυξη της αίσθησης του εαυτού. Το βρέφος ξεχωρίζει πλέον τον εαυτό του από τη μητέρα του ως μια οντότητα αυτόνομη, η οποία μπορεί να λειτουργεί ακόμα κι όταν η μητέρα του είναι απούσα. Η ικανοποίηση των βασικών αναγκών του βρέφους οικοδομούν την αρχική του αυτοεκτίμηση.

Επόμενος σημαντικός σταθμός στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης αποτελεί η παιδική ηλικία, όπου ενθαρρύνεται η ανάληψη πρωτοβουλιών, η αίσθηση της αποτελεσματικότητας και της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων που θα το οδηγήσουν σταδιακά προς την αυτονομία.

Στην εφηβεία, αξίζει να διαφοροποιήσουμε τη χαμηλή αυτοεκτίμηση από τις φυσιολογικές ανασφάλειες & αμφιβολίες των εφήβων, στην προσπάθεια αναζήτησης προσωπικής ταυτότητας.

Χαρακτηριστικά παιδιών με χαμηλή αυτοεκτίμηση

• Αυτοαναφορά με αρνητικούς χαρακτηρισμούς.
• Εστιασμός στην αρνητική διάθεση.
• Ενάσκηση σκληρής κριτικής.
• Φτωχές σχολικές επιδόσεις.
• Κοινωνικές δυσκολίες.
• Δυσκολία στην προσαρμογή.
• Αποφυγή προκλήσεων & ανάληψη ευθυνών.
• Κοινωνικές δυσκολίες.
• Αίσθηση αδυναμίας, υπερευαισθησίας, υπερβολικού άγχους.
• Υποχωρητικότητα, παθητικότητα, ανάγκη επιβεβαίωσης.
• Χαμηλή ανοχή στη ματαίωση.
• Αναπάντεχες εκρηκτικές συμπεριφορές.
• Υιοθέτηση παραβατικών συμπεριφορών.

Χαρακτηριστικά παιδιών με υψηλή αυτοεκτίμηση

• Χαρά στην επαφή με τους άλλους.
• Μπορούν να ζητάνε βοήθεια.
• Εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις, τις σκέψεις & τα συναισθήματά τους.
• Άνεση σε ατομικές & ομαδικές δραστηριότητες.
• Αναλαμβάνουν ρίσκα  & έχουν καλή προσαρμοστικότητα.
• Αντέχουν την «αποτυχία».
• Επιτυγχάνουν τους στόχους τους.
• Αντιμετωπίζουν τα προβλήματα με σθένος & πείσμα, προσπαθώντας να βρουν λύσεις.
• Διαθέτουν αποφασιστικότητα & είναι ανοιχτά στις προκλήσεις.
• Αναλαμβάνουν την ευθύνη τους.
• Αισθάνονται ασφαλή.
• Είναι ευτυχισμένα.

Ιδέες & τρόποι για ενίσχυση της αυτοεκτίμησης του παιδιού μας:

• Δώστε επιλογές.
• Κρατήστε τους φόβους σας «υπό έλεγχο» & μη γίνεστε υπερπροστατευτικοί.
• Θέστε όρια και καθοδηγήστε το.
• Δώστε του υπευθυνότητες και συμπεριλάβετέ το σε καθημερινές απλές οικογενειακές αποφάσεις.
• Μάθετε στο παιδί ότι κανείς δεν είναι τέλειος.
• Μην το συγκρίνετε.
• Νιώστε υπερήφανοι γι’ αυτό & βοηθήστε το να νιώθει μοναδικός, χωρίς όμως να υπερβάλλετε και στα λεγόμενά σας.
• Εμπιστευτείτε το.
• Ενισχύστε τα ταλέντα του.
• Αποφύγετε τα αρνητικά σχόλια για την επίδοσή του.
• Ενθαρρύνετε, όταν δυσκολεύεται.
• Χαρακτηρίστε τη συμπεριφορά του κι όχι το ίδιο το παιδί.
• Δώστε προσοχή στα λεγόμενά του και ενθαρρύνετέ το να εκφράζει τις απόψεις του.
• Προτρέψτε το να πειραματιστεί με διάφορα χόμπι και δραστηριότητες.
• Διευκολύνετε τη δημιουργία κοινωνικών/φιλικών σχέσεων.

Θυμηθείτε ότι

Εσείς, ως γονείς, αποτελείτε τη βασική του αναφορά και είστε ό, τι πολυτιμότερο έχει στη ζωή του. Επομένως, η δική σας συμπεριφορά είναι πολύ σημαντική για την διαμόρφωση της δικής του, για την καλλιέργεια του συναισθήματός του και την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.

Ας βοηθήσουμε το παιδί μας να δεχθεί τα προτερήματα και τις αδυναμίες του, να ανακαλύψει τη μοναδικότητά του και να την αγαπήσει!

Βίκυ Τσατσανύφου

Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια

Τί μπορεί να κάνει ο γονιός:

Συναισθήματα

• Διασφαλίστε τις κατάλληλες συνθήκες ώστε το παιδί σας να νιώσει ελεύθερο να εκφράσει τα συναισθήματά του με όποιον τρόπο μπορεί. Βοηθήστε το να βρει τρόπους να εκφράσει τα συναισθήματά του μέσα από το παιχνίδι, την ζωγραφική, τις κατασκευές, ή ακόμη γράφοντας ένα ποίημα ή γράμμα.
• Μοιραστείτε με το παιδί σας και τα δικά σας συναισθήματα και σκέψεις, χωρίς να αποκρύπτετε την θλίψη σας. Η ανταλλαγή αυτή βοηθάει το παιδί αφενός να αποδεχθεί τα συναισθήματά του ως φυσιολογικά κι αφετέρου να αισθανθεί ότι δεν είναι μόνο του σε αυτό που νιώθει. Ωστόσο, είναι σημαντικό να διατηρείτε μία ισορροπία σε όσα επιλέγετε να μοιραστείτε με το παιδί. Εάν βρίσκεστε σε έντονη δυσφορία, ίσως θα ήταν πιο συνετό να κρατήσετε τα συναισθήματα για τον εαυτό σας καθώς είναι σημαντικό για τα παιδιά να ξέρουν ότι έχετε τον έλεγχο και μπορείτε να τα κρατήσετε ασφαλή.
• Μη διστάσετε να ζητήσετε στήριξη για τον εαυτό σας από φίλους ή συγγενείς. Συγκεκριμένοι οργανισμοί διαθέτουν ειδικούς που μπορούν να ανταποκριθούν στις δικές σας ή/και στις ανάγκες του παιδιού σας.
• Δημιουργήστε ευκαιρίες για τρυφερές και ζεστές στιγμές ανάμεσα σε εσάς και το παιδί σας.
• Κατά την περίοδο της εφηβείας, εάν το παιδί σας συμπεριφέρεται επιθετικά ή αποσύρεται στον εαυτό του μετά την απώλεια, προσπαθήστε να δημιουργήσετε τις ευκαιρίες που να μπορεί να μιλήσει για την απώλεια, χωρίς πίεση. Σε περίπτωση που η επιθετική συμπεριφορά ή η συμπεριφορά απόσυρσης συνεχίζεται για μεγάλο διάστημα, συμβουλευθείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
• Προσπαθήστε να διευκολύνετε το παιδί να μιλήσει για τα συναισθήματά του λέγοντας κάτι του τύπου: «είναι δύσκολο να μιλάμε για πράγματα που μας πονάνε, αλλά καμιά φορά φαίνεται βοηθητικό να μιλάμε για αυτά. Αν κάποια στιγμή θελήσεις να μιλήσεις σε κάποιον γι αυτό, είμαι εδώ να σε ακούσω».
• Θυμηθείτε ότι τα παιδιά θρηνούν με «δόσεις». Έχουν τις δικές τους προσωπικές αντιδράσεις και νιώθουν την απώλεια όπως και οι ενήλικες, απλά την εκφράζονται διαφορετικά.

Πληροφόρηση

• Να είστε ειλικρινείς με το παιδί και μην αποκρύπτετε το γεγονός. Οι γονείς συχνά επιλέγουν να αποκρύψουν την πραγματικότητα ή να πουν ψέμματα στο παιδί προκειμένου να το προστατέψουν. Αντιθέτως, η απόκρυψη του γεγονότος εμποδίζει τα παιδιά να ανταπεξέλθουν στην απώλεια και τον θρήνο. Η τακτική αυτή μπορεί να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα στη διαχείριση μελλοντικών απωλειών.
• Ενημερώστε το παιδί αμέσως μετά το γεγονός, προσφέροντάς του ξεκάθαρες πληροφορίες που ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Εξηγήστε με ακρίβεια και ειλικρίνεια, τί συνέβη, πώς συνέβη και προσαρμόστε το λεξιλόγιό σας στο επίπεδο κατανόησης του παιδιού. Μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη να γνωρίζουν τί συμβαίνει, ακόμη κι αν δεν ρωτάνε ευθέως. Καμιά φορά οι γονείς είναι τόσο απασχολημένοι με τις δικές τους ανάγκες που παραμελούν τις  ανάγκες των παιδιών. Τα παιδιά μπορεί να μην δείχνουν θλιμμένα όταν κρίνετε ότι θα έπρεπε να είναι, όχι από έλλειψη ευαισθησίας αλλά γιατί ακόμη στο στάδιο που βρίσκονται δεν έχουν αντιληφθεί τί ακριβώς σημαίνει αυτό που έχει συμβεί.
• Δώστε στο παιδί σας τη δυνατότητα να μιλήσει, να κάνει ερωτήσεις και να εκφράσει τις ανησυχίες του σε έναν ενήλικα εμπιστοσύνης. Ενδέχεται να είναι πολύ μπερδεμένα και να χρειάζονται να κάνουν πολλές ερωτήσεις. Αν νιώθετε ότι δεν είστε σε θέση να εμπλακείτε οι ίδιοι σε τέτοια συζήτηση , ζητήστε τη βοήθεια ενός ατόμου που το παιδί γνωρίζει κι εμπιστεύεται. Εάν τα παιδιά δεν μπορούν να μιλήσουν για το γεγονός θα συνεχίσουν να έχουν μπερδεμένα και τρομακτικά συναισθήματα. Πιθανόν να χρειαστεί να απαντήσετε την ίδια ερώτηση κατ’ επανάληψη, καθώς το παιδί επεξεργάζεται τί έχει συμβεί.

Προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα

• Κατά το δυνατόν, διατηρείστε την οικογενειακή σας ρουτίνα αμετάβλητη και κρατήστε τις συνήθειες της οικογενειακής σας ζωής σταθερές. Περαιτέρω αλλαγές προκαλούν μεγαλύτερο στρες στο παιδί, ενώ η σταθερότητα προσφέρει την αίσθηση της ασφάλειας.
• Ενημερώστε τους δασκάλους ή/και τους φροντιστές του παιδιού για την απώλεια στη ζωή του παιδιού, προκειμένου να είναι έτοιμοι να ανταποκριθούν στις ανάγκες του και να στηρίξουν κατάλληλα το παιδί σας.
• Διατηρείστε τους κανόνες πειθαρχίας και συμπεριφοράς. Εάν αντιληφθείτε ότι το παιδί εκμεταλλεύεται την κατάσταση, θα αντιδράσετε με θυμό, χωρίς κανένα βοηθητικό αποτέλεσμα.
• Όταν θεωρήσετε ότι ο καιρός είναι κατάλληλος, ενθαρρύνετε το παιδί σας να συνεχίσει την ζωή του, δοκιμάζοντας καινούριες εμπειρίες.
• Σε περίπτωση που η οικογένειά σας έχει πνευματικές πεποιθήσεις, μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα βοηθητικές τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά.
• Οι οικογενειακές τελετές πένθους, όπως οι κηδείες, μπορεί να αποτελέσουν και για τα παιδιά –όπως ακριβώς και για τους ενήλικες– σημαντικούς τρόπους συνειδητοποίησης των μεγάλων αλλαγών στις ζωές τους. Η έκφραση των συναισθημάτων  σε οικογενειακές εκδηλώσεις πένθους μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση σύνδεσης και μοιράσματος των ατόμων που παρευρίσκονται.

Σημείωση: Ο θρήνος των παιδιών μπορεί να επηρεάσει βαθιά τους ενήλικες, ιδιαίτερα όταν θρηνούν και οι ίδιοι ή όταν αναβιώνουν μία παλαιότερη εμπειρία απώλειας. Εάν σας συμβαίνει κάτι αντίστοιχο, χρειάζεται να το διαχειριστείτε. Μιλώντας με έναν υποστηρικτικό φίλο ή επαγγελματία με κατανόηση της διεργασίας του θρήνου μπορεί να αποδειχθεί πραγματικά βοηθητικό.

Θυμηθείτε ότι

• Θυμηθείτε ότι τα παιδιά θρηνούν με «δόσεις». Δεν εκφράζουν τον θρήνο τους όπως οι ενήλικες.
• Διατηρήστε κατά το δυνατόν την ρουτίνα της οικογενειακής ζωής προκειμένου να μεταδώσετε ασφάλεια στο παιδί.
• Ενημερώστε τον δάσκαλο ή φροντιστή του παιδιού για το τί έχει συμβεί.
• Μην βασιστείτε στο παιδί σας για ψυχική στήριξη. Θυμηθείτε ότι εσείς χρειάζεται να στηρίξετε το παιδί σας.
• Να είστε ειλικρινείς, έμπιστοι κι αξιόπιστοι.
• Προσφέρετε τη δυνατότητα στο παιδί σας να μιλήσει για τα συναισθήματά του μαζί σας.
• Η μεγαλύτερη ανάγκη των παιδιών κι εφήβων που αντιμετωπίζουν απώλεια είναι να νιώσουν ότι έχουν υποστήριξη και φροντίδα και ότι έχουν κάποιον να συζητήσουν μαζί του/της, όταν το επιθυμούν.
• Εάν το παιδί σας φαίνεται να δυσκολεύεται, αναζητήστε βοήθεια.

Δήμητρα Πετανίδου

Ψυχολόγος, ΜSc., Ph.D. Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Προσοχή

(Το κείμενο που ακολουθεί περιέχει πληροφορίες που ίσως υπονοούν ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει!)

"Ο Άγιος Βασίλης σε παρακολουθεί από ψηλά και εάν είσαι καλό παιδί όλη τη χρονιά θα σου φέρει ό,τι του ζητήσεις"

"Δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης πραγματικά , είναι ένα παραμύθι , εμείς οι γονείς σου θα σου πάρουμε τα δώρα , δεν πρέπει να πιστεύεις σε ψέματα"

Τι γίνεται τελικά με τον Αϊ Βασίλη? Υπάρχει ή όχι? Είναι τελικά  "αθώα" η ιστορία  με την οποία μεγαλώσαμε ή χρειάζεται να είμαστε ειλικρινείς στα παιδιά? Είναι όλη αυτή η ιστορία ένα από τα λεγόμενα white lies ( ένα «διπλωματικό» ψέμα που δεν πειράζει κανένα) ή τελικά τραυματίζει?

Ένα δίλημμα πολλών γονέων αυτή την περίοδο είναι η συμμετοχή ή όχι του Άγιου Βασίλη στις Χριστουγεννιάτικες γιορτές, κατά πόσο θα χρησιμοποιηθεί είτε ως πραγματικό πρόσωπο, είτε συμβολικά, είτε καθόλου . Τα κίνητρα των γονέων ποικίλλουν για τις επιλογές τους, μπορεί να είναι η διατήρηση της οικογενειακής παράδοσης αλλά και της θρησκευτικής, η δημιουργία εορταστικού κλίματος και ευχάριστων αναμνήσεων, η ανάγκη για διασκέδαση μαζί με τα παιδιά, μπορεί όλα μαζί.Μπορεί από την άλλη να είναι η ανάγκη για μετατροπή των οικογενειακών παραδόσεων σε πιο πραγματικές που δεν θα περιέχει φανταστικά πρόσωπα και παράλληλα την αναδιοργάνωσή τους προσαρμοσμένες στη σημερινή μοντέρνα κοινωνία και την προοδευτικότητα, και μια τάση για περισσότερο ρεαλισμό .

Σε αυτό το κείμενο θα προσπαθήσω να παρουσιάσω και τις δύο πλευρές , μερικά μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα και τέλος τι πρέπει να κάνουν οι γονείς.

Ναι! Υπάρχει Αι Βασίλης!

Γενικά , το να λέμε ψέματα στα παιδιά δεν είναι σωστό. Αλλά κάποιες έρευνες έχουν δείξει πως για κάποια παιδιά είναι ένα υγιές μονοπάτι ανάπτυξης να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη ,καθώς προάγει το φαντασιακό παιχνίδι, τη δημιουργικότητα κ.α. Τα παιδιά σε μικρές ηλικίες βρίσκουν ευχάριστο να προσποιούνται, μάλιστα περνούν πολλές ώρες βλέποντας κινούμενα σχέδια με ζώα που μιλάνε, ανθρώπους να πετάνε. Άλλωστε , ο Άγιος Βασίλης ήταν πραγματικό πρόσωπο που βοηθούσε τους φτωχούς , και τέτοιες αξίες συμβολικά θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως πρότυπο στα παιδιά, αλλά και να έρθουν πιο κοντά στη θρησκεία. Παράλληλα διατηρώντας τον μύθο,οι αναμνήσεις τους από τις χριστουγεννιάτικες ημέρες θα είναι κάτι που θα θυμούνται με χαρά. Ο μύθος αυτός έρχεται σε γιορτινές ημέρες, που συνήθως η ευρύτερη οικογένεια συγκεντρώνεται, και ο Αγ. Βασίλης είναι ένας κρίκος που ενδυναμώνει αυτό τον δεσμό, είναι αυτή η πολιτιστική δέσμευση στα παιδιά, που τους φέρνει δώρα και ευτυχία. Τι καλύτερο από ένα παιδί να φαντάζεται πως ένας γλυκός ηλικιωμένος άνδρας με μούσι θα έρθει το βράδυ και θα του αφήσει δώρα, ως επιβράβευση για το πόσο καλό ήταν όλο το χρόνο, και τι ωραία εκπαίδευση που λαμβάνει μέσα από αυτή τη διαδικασία μαθαίνοντας πως πρέπει να περιμένει για να πάρει κάτι και όχι απαιτώντας το εκείνη τη στιγμή, και πως για να το λάβει χρειάζεται να προσπαθήσει κι αυτό. Τέλος, μέσα από αυτή τη διαδικασία απλουστεύεται και ο ρόλος των γονιών, κάτι πολύ σημαντικό και αναγκαίο για την ανακούφισή και την ξεκούραση τους αυτές τις ημέρες ενόψει της υπόλοιπης χρονιάς. Ένα "τρίτο" πρόσωπο , θα είναι αυτό που θα κρίνει για το αν τα παιδιά ήταν καλά ή όχι, και θα πάρει την ευθύνη για το αν η ανταμοιβή ήταν η επιθυμητή. Ο γονέας λαμβάνει γραπτώς τις επιθυμίες και γνωρίζει πως μέχρι το άνοιγμα των δώρων η συνεργασία θα είναι πιο εύκολη , καθώς η εξουσία και ο έλεγχος έχει περάσει σε ένα άλλο πρόσωπο. Παράλληλα, συμμετέχοντας σε αυτό το παιχνίδι γίνεται και αυτός παιδί, με αποτέλεσμα να αποφορτίζεται με ευχάριστες ασχολίες.

Όχι, δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης!

Ο μύθος του Άγιου Βασίλη είναι ένα παραμύθι, και όσο παρουσιάζεται κεκαλυμμένα ως πραγματικότητα στα παιδιά μπορεί να αποτελέσει ένα τραυματικό γεγονός. Είναι ένα ψέμα-μυστικό ανάμεσα στους γονείς και το παιδί, το οποίο διαρκεί πάρα πολύ και εάν η σχέση τους είναι ήδη ευάλωτη, η αποκάλυψη του μπορεί να είναι το τελικό χτύπημα. Η εμπιστοσύνη μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση, καθώς και όλες οι προηγούμενες εμπειρίες, με λίγα λόγια η ασφαλής βάση του παιδιού που είναι ο γονέας να μπει υπό την διαδικασία αμφισβήτησης ως προς την αποτελεσματικότητα.

Δεν είναι αναγκαίο να ξεγελάσεις ένα παιδί για να κρατήσεις το μύθο, την ατμόσφαιρα ,και το φαντασιακό παιχνίδι αληθινά. Μπορείς να εξηγήσεις ότι δεν υπάρχει πραγματικός Άγιος Βασίλης, όπως δεν υπάρχει Χάρι Πότερ ,αλλά εμείς θα κάνουμε τα πάντα σαν ο Άγιος Βασίλης να είναι αληθινός.

Επίσης, πόσο ηθικό και χρήσιμο είναι για τους γονείς να χρησιμοποιούν τον Άγιο Βασίλη ως εργαλείο για να ελέγξουν τη συμπεριφορά των παιδιών? Είναι προτιμότερο να χτιστεί μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί που θα βασίζεται στην ειλικρίνεια και όχι σε μυστικά, παρά  να χρησιμοποιείται κάτι φανταστικό προς όφελός των γονέων. Η αληθινή πρόκληση είναι να δημιουργηθούν πραγματικά κίνητρα και επιβραβεύσεις. Ακόμα, αποφεύγεται να στρεσαριστεί το παιδί έχοντας στο μυαλό του ότι κάποιος τον παρακολουθεί για να αποφασίσει εάν αξίζει να επιβραβευθεί. Τέλος, η είσοδος ενός εξωτερικού ατόμου στο οικογενειακό σύστημα που ασκεί τον έλεγχο και αξιολογεί , είναι κάτι το οποίο μπορεί να αγχώσει το παιδί αλλά και να καθιερώσει μια εικόνα πως "άλλοι αποφασίζουν".

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς?

Να συνεχίσουν να κάνουν αυτό που κάνουν. Πάντα με γνώμονα το καλό του παιδιού αλλά παράλληλα και την δική τους ηθική αλλά και συναισθηματική ικανοποίηση. Ένα πράγμα που λέω συχνά σε γονείς που βλέπω θεραπευτικά όταν μιλάνε για ενοχές και το τι έκαναν λάθος, είναι το πως φυσικά και δεν έκαναν ή δεν κάνουν κανένα λάθος, και έκαναν και κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν στο συγκεκριμένο σημείο. Όλοι οι γονείς πράττουν όπως πράττουν γιατί έχουν στόχο την προστασία και την ικανοποίηση του παιδιού τους.

Και στη συγκεκριμένη περίπτωση όπως και σε όλα τα ηθικά διλήμματα των γονέων δεν υπάρχει λάθος και σωστό, έτσι κι αλλιώς οι έρευνες λένε ότι στην ηλικία περίπου των 8 το παιδί αντιλαμβάνεται και μόνο του πως δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης (και εκεί συνήθως η μεγαλύτερη απογοήτευση είναι από τους γονείς που αντιλαμβάνονται ότι και το παιδί μεγάλωσε αλλά και ότι η 'μαγεία' χάθηκε). Αυτό που έχει αξία είναι να δημιουργηθεί ένα ασφαλές πλαίσιο για τα παιδιά όπου θα επιτρέπεται να φανταστούν και να παίξουν, μαζί και οι γονείς, αλλά παράλληλα να μην διαταραχθεί η εμπιστοσύνη και να υπάρχει ένα κλίμα ειλικρίνειας μεταξύ παιδιού και γονέα.

Τα Χριστούγεννα είναι μέρες γιορτής και διασκέδασης και επανένωσης της οικογένειας που πιο πολύ την χαίρονται τα παιδιά. Σκοπός των γονέων είναι να δημιουργήσουν ή να κρατήσουν αυτή τη 'μαγεία', που θα βασίζεται και θα εξυπηρετεί τις ανάγκες και τις επιθυμίες των παιδιών και όχι τη δική τους , να έχουν κατά κάποιο τρόπο αυτά «το τιμόνι» σε ότι αφορά τη διασκέδαση τους. Αυτές οι γονεϊκές ανάγκες και επιθυμίες προέρχονται από τις Χριστουγεννιάτικες εμπειρίες τους ως παιδιά, έχοντας την πεποίθηση πως εάν το παιδί επαναλάβει τις δικές τους αναμνήσεις και θα περάσει καταπληκτικά αλλά και οι ίδιοι θα νιώσουν ξανά αυτή την παιδική αθωότητα, ή από την άλλη η ανάγκη –πίεση να βιώσει το παιδί χριστουγεννιάτικες εμπειρίες που οι ίδιοι για κάποιους λόγους δεν έζησαν μικροί (και τελικά τις ζουν μεγάλοι). Δεν χρειάζεται να πιέσουν το παιδί να γράψει γράμμα στον Άγιο Βασίλη, δεν χρειάζεται να το βάλουν να κάτσει με το ζόρι στο πόδι ενός Άγιου Βασίλη για να βγει φωτογραφία, χρειάζεται σεβασμός και χώρος να εκφραστούν οι δικές του επιθυμίες. Μπορεί φυσικά να συμμετέχει στο παιχνίδι του Αγίου Βασίλη δίνοντας τις κατάλληλες στιγμές την πραγματική διάσταση, διηγούμενος την πραγματική ιστορία του Αγίου Νικολάου, ή λέγοντας πως "στο σπίτι θα υποκριθούμε όλοι πως θα έρθει ο Άγιος Βασίλης. "

Η ενδυνάμωση των δεσμών της οικογένειας τα Χριστούγεννα ,και συγκεκριμένα της ελληνικής, είναι συνυφασμένη με τον Άγιο Βασίλη και τα δώρα. Όταν ο γονέας λειτουργεί με σεβασμό στο παιδί του αλλά και δίνει χώρο για δημιουργικότητα και φανταστικό παιχνίδι συμμετέχοντας σε αυτό, χτίζει αναμνήσεις που θα κρατήσουν για μια ζωή.

Τέλος, μόνο η ερώτηση "πόσο καλό παιδί ήσουν φέτος?" είναι μια πρόταση που θα μπορούσε από μόνη της να απασχολήσει πολλούς ειδικούς , αναλύοντας την.

Καλά Χριστούγεννα σε όλους.

Δημήτρης Ι. Γαλάνης

Οικογενειακός Θεραπευτής

Σίγουρα η απόφαση του διαζυγίου είναι από μόνη της μια δύσκολη κι επίπονη συνθήκη. Δεν είναι κάτι που ονειρεύεται κανείς, όταν ξεκινά να φτιάχνει την οικογένειά του… και ασφαλώς γίνεται ακόμα πιο δύσκολη συνθήκη, όταν υπάρχουν παιδιά.

Να μιλήσουμε στα παιδιά;

Όταν η απόφαση του διαζυγίου είναι πια τελειωτική, οι γονείς οφείλουν να ενημερώσουν τα παιδιά, όσο δύσκολο κι αν ακούγεται κάτι τέτοιο. Τα παιδιά είναι μέλη της οικογένειας και σαφώς θα επηρεαστούν κι εκείνα από τη νέα πραγματικότητα… γι’ αυτό πρέπει να ‘ναι όσο το δυνατόν πιο προετοιμασμένα… ακόμα και στο πιο «εύκολο» και «συναινετικό» διαζύγιο.

Πώς να το πούμε;

Η ανακοίνωση είναι καλό να γίνει και από τους δύο γονείς, αφού πρώτα έχουν σκεφτεί πολύ καλά τι θα πουν κι έχουν προετοιμαστεί και για την επικείμενη αντίδραση των παιδιών. Είναι αναμενόμενο τα παιδιά να κλάψουν, να θυμώσουν, να φωνάξουν, να παρακαλέσουν, να κάνουν ερωτήσεις. Οι γονείς πρέπει να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους, να καθησυχάσουν το/τα παιδιά τους και να παραμείνουν σταθεροί μην αφήνοντας αμφιβολία για το τι θα ακολουθήσει. Αυτό αν δεν πραγματοποιηθεί, θα επιφέρει ανασφάλεια και μια διαρκή προσπάθεια εκ μέρους του παιδιού να σμίξουν οι γονείς του και πάλι.

Ανάλογα με την ηλικία των παιδιών οι γονείς είναι καλό να απαντήσουν στις ερωτήσεις τους με σαφήνεια, αποκλείοντας κάθε πιθανότητα να αισθανθούν τα ίδια ένοχα και υπαίτια του χωρισμού. Ακόμα κι αν τα παιδιά έχουν διαφορετικές ηλικίες, η ανακοίνωση γίνεται παρουσία και των δύο (ή όσων παιδιών υπάρχουν σε κάθε οικογένεια) κι αν χρειάζεται μετέπειτα μπορεί να εξηγηθεί καλύτερα στο μεγαλύτερο παιδί. Κάτι τέτοιο προσφέρει ασφάλεια στα παιδιά και τους δίνεται η δυνατότητα της μεταξύ τους στήριξης και συμπαράστασης.

Προσπαθήστε να «δώσετε φωνή» στα δικά τους συναισθήματα, τα οποία μπορεί εκείνη την ώρα να μην μπορούν να εκφράσουν. Ενημερώστε τα παιδιά για τα διαδικαστικά….ποιος αποχωρεί από το σπίτι, πότε θα βλέπει ο ένας τον άλλο κλπ., ώστε ακόμα κι αυτή η μεγάλη αλλαγή να πραγματοποιηθεί εντός ενός πλαισίου σταθερότητας κι ασφάλειας.

Μην ξεχνάτε…

Οι γονείς χρειάζεται να έχουν το δικό τους υποστηρικτικό δίκτυο και να ζητούν βοήθεια από τον περίγυρό τους (ευρύτερη οικογένεια, φίλοι κλπ.). Αυτό προσφέρει ανακούφιση στα παιδιά, χωρίς να χρειάζεται να μπαίνουν σε έναν ρόλο που δεν τους αναλογεί και να μετατρέπονται σε υποστηρικτές/συμμάχους των γονιών τους.

Όσο θυμό κι αν έχουμε για τον σύντροφό μας με τον οποίο χωρίζουμε, η ανακοίνωση του διαζυγίου στα παιδιά και ο μετέπειτα χειρισμός του πρέπει να γίνεται με γνώμονα τη δική τους λιγότερο τραυματική εξέλιξη. Ας παραμερίσουμε τα δικά μας συναισθήματα, που κάποιες φορές μας οδηγούν στο να φερθούμε ακραία και ας φερθούμε στα παιδιά μας, όπως χρειάζεται ώστε να νιώσουν ασφάλεια και αγάπη και για τους δύο γονείς. Γιατί για τα παιδιά είναι σημαντικό να εκτιμούν, να σέβονται, να θαυμάζουν και να αγαπούν και τους δύο γονείς τους. Κάτι τέτοιο, τα βοηθά στη συναισθηματική τους ανάπτυξη και στη μετέπειτα ανάπτυξη κοινωνικών και ερωτικών σχέσεων και γιατί όχι και στη δημιουργία της δικής τους οικογένειας.

Βίκυ Τσατσανύφου

Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια

Πολλοί πιστεύουν πως είναι έννοιες αντίθετες. Η επιστήμη όμως θεωρεί ότι είναι έννοιες αλληλεξαρτώμενες. Στο ίδιο συμπέρασμα μας οδηγεί και η καθημερινή ζωή. Για την ακρίβεια η ανεξαρτησία μπορεί να ειδωθεί ως προϋπόθεση της συντροφικότητας. 

Η σχέση του ζευγαριού περνάει από 5 στάδια:

Κατά το πρώτο στάδιο, αυτό της συγχώνευσης, το κυρίαρχο στοιχείο είναι η προσκόλληση στον\στην σύντροφο. Ο λαός μας το λέει χαρακτηριστικά «Είναι στα μέλια» για να δηλώσει αυτή την ανάγκη που έχουν οι σύντροφοι να είναι συνέχεια μαζί. Ο άλλος εξιδανικεύεται και προβάλλονται σ’ αυτόν όλες οι προσδοκίες για τον ιδανικό σύντροφο. Είναι όμως και η περίοδος κατά την οποία δημιουργούνται οι καλές αναμνήσεις οι οποίες μπορούν αργότερα να λειτουργήσουν ως σωσίβια στις δύσκολες στιγμές της σχέσης. Αυτή η φάση διαρκεί λίγο, πολλοί άνθρωποι αντί να προχωρήσουν στο επόμενο στάδιο της σχέσης και της προσωπικής τους ωρίμανσης, προτιμούν απλώς ν’ αλλάξουν σύντροφο.

Το δεύτερο στάδιο είναι η αντίσταση στη συγχώνευση που έχει δημιουργηθεί. Η σχέση γίνεται αντιληπτή ως «δεσμά» και ο κάθε σύντροφος αντιλαμβάνεται τον άλλο ως εμπόδιο στην προσωπική του ανάπτυξη. Είναι η εποχή των μεγάλων αντιπαραθέσεων.

Το επόμενο στάδιο είναι η διαφοροποίηση του ατόμου. Σε αυτή τη φάση ο κάθε σύντροφος σταματάει πια να ρίχνει το φταίξιμο στον άλλο και αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Είναι η ώρα όπου ο καθένας «ενηλικιώνεται» μέσα στη σχέση και αυτονομείται. Εδώ ο κίνδυνος χωρισμού αυξάνεται καθώς ο κάθε σύντροφος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως ξεχωριστό και αυτόνομο άτομο.

Κλείνοντας τον κύκλο της ανεξαρτητοποίησης, το ζευγάρι μπορεί να περάσει στο στάδιο της επαναπροσέγγισης. Αν οι σύντροφοι ξεπεράσουν την φάση της διαφοροποίησης και δεν χωρίσουν, μπορούν να ανακαλύψουν στον σύντροφό τους πράγματα που εκτιμούν και να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους. Τώρα πια βλέπουν τον άλλον περισσότερο όπως πραγματικά είναι και λιγότερο όπως θα ήθελαν να είναι.

Το τελικό στάδιο αποτελεί την ένωση των δυο μελών σ’ ένα ανώτερο επίπεδο ωριμότητας. Σε αυτό το στάδιο, η αυτονομία του καθενός έχει εγκαθιδρυθεί. Παράλληλα όμως και μια νέα συντροφικότητα βιώνεται. Ο κάθε ένας αποτελεί πρότυπο για τον άλλο και η διαφορετικότητα του βιώνεται όχι πλέον ως κάτι επικίνδυνο, αλλά ως μια πρόκληση για προσωπική ανάπτυξη του άλλου. (Β. Ιωαννίδου, «Η τέχνη της συντροφικής ζωής»)

Σύμφωνα με έρευνες, αυτές τις φάσεις μπορεί να τις περάσει ένα ζευγάρι πολλές φορές στη διάρκεια του κοινού τους βίου. Επιπλέον, η πορεία αυτή είναι καθαρά προσωπική και έτσι μπορεί ο κάθε σύντροφος να βρίσκεται σε διαφορετικό στάδιο από τον άλλο. Ένα από τα ερωτήματα που τίθενται είναι αν ο κάθε σύντροφος είναι διατεθειμένος να περιμένει ή να προχωρήσει προς τον άλλο για να ξαναβρεθούν.

Έτσι η ανεξαρτησία και η ανάγκη του να είναι κανείς διαφορετικός αποτελεί προϋπόθεση για να μπορέσει να δημιουργήσει κάθε φορά και

ωριμότερες σχέσεις.

Αλεξία Ζήση

M.Sc. Συστημική Οικογενειακή Θεραπεύτρια

Η εφηβεία αποτελεί την κατεξοχήν περίοδο ανάπτυξης και ολοκλήρωσης της ανθρώπινης προσωπικότητας. Πρόκειται για την τελευταία φάση ανάπτυξης του ατόμου πριν την οριστική είσοδό του σε αυτό που αποκαλούμε ωριμότητα ή ενήλικη ζωή. Είναι η περίοδος κατά την οποία το άτομο, θεωρητικά τουλάχιστον, δεν ανήκει πλέον στην παιδική ηλικία, αλλά ούτε και στην κανονική ενήλικη ζωή.

Τι είναι η εφηβεία;

• Είναι μια μεταβατική φάση από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή
• Είναι η φάση όπου το άτομο «απομακρύνεται» σιγά-σιγά από την οικογένεια
• Ξεκινούν οι σεξουαλικές αναζητήσεις και η κοινωνική ένταξη, κυρίως μέσω της ομάδας των συνομηλίκων
• Επαναδιαπραγμάτευση πολλών θεμάτων και δυσκολιών, που υπήρχαν από την παιδική ηλικία (π.χ. δυσκολίες στις σχέσεις με τους γονείς, θέματα αυτονομίας)

Τα Χαρακτηριστικά των Εφήβων;

• Αυθορμητισμός & άμεση έκφραση του συναισθήματος
• Ανάγκη από αναγνώριση, επιβεβαίωση, και επιβράβευση
• Ιδεολόγοι & οραματιστές
• Αποφασιστικότητα, ισχυρή θέληση και πάθος στα πιστεύω τους
• Ασυμβίβαστοι (εξαιτίας της έλλειψης πείρας και του αυθορμητισμού)
• Έχουν έντονες κοινωνικές ευαισθησίες (αντιδρούν στην αδικία και την εκμετάλλευση)

Η ρευστότητα της σημερινής οικογενειακής δομής δημιουργεί πλήθος αντιφάσεων σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο βιώνουν τα παιδιά και οι γονείς τον ρόλο τους. Όπως ακριβώς συμβαίνει με τον έφηβο, που βρίσκεται σε μια φάση αναζήτησης, έτσι και ο γονέας βρίσκεται σε μια φάση αναζήτησης νέας ταυτότητας και νέου γονεϊκού ρόλου.

Ο γονέας καλείται ουσιαστικά να ισορροπήσει ανάμεσα στις εμπειρίες του ως παιδί και στις απαιτήσεις που προβάλει η σύγχρονη πραγματικότητα. Από την εποχή που ως παιδί ήταν πλήρως συμμορφωμένος προς την γονεϊκή εξουσία, έχει καταλήξει να λειτουργεί με τελείως διαφορετικό τρόπο. Δηλαδή, χαρακτηρίζεται από αδυναμία επιβολής ορίων, στερήσεων, απαγορεύσεων, κανόνων και περιορισμών.

Σχέση με Γονείς

• Ο έφηβος αποφεύγει μπροστά στους γονείς του να συμπεριφέρεται σαν παιδί. Αποφεύγει να ζητά πράγματα και δεν επιτρέπει στον εαυτό του να φανεί μικρός, ανήμπορος, ανενημέρωτος και χωρίς άποψη.
• Απαιτεί από τους γονείς του να του φέρονται ως ενήλικας και να μην τον μειώνουν. Απεχθάνεται τις πολύ μητρικές συμπεριφορές και επιθυμεί την ελευθερία του λόγου και των κινήσεών του.
• Αναζητά, με λίγα λόγια, την αναγνώρισή του ως ξεχωριστού και αυτόνομου ατόμου.
• Σε πρακτικό επίπεδο θέλει να έχει το δικό του δωμάτιο, όπως το θέλει, να ντύνεται όπως ο ίδιος επιθυμεί, να ακούει τη μουσική που θέλει και να κάνει παρέα με όποιον εκείνος διαλέξει.

Η Κρίση της Εφηβείας

Ο όρος «κρίση» χρησιμοποιείται ώστε να αναδειχθεί μια κατάσταση ανισορροπίας ή αδιεξόδου, την οποία βιώνει ο έφηβος σε ψυχολογικό επίπεδο και προέρχεται από τις σωματικές και ψυχικές αλλαγές που συμβαίνουν αυτήν την περίοδο.

Σε γενικές γραμμές, μεγάλο ποσοστό των εφήβων βιώνει μια «ομαλή και προοδευτική κατάσταση αλλαγής», την οποία δε θεωρεί διαταρακτική της σχέσης του με τον εαυτό του, το σώμα του και τον περίγυρό του.

Η Γονεϊκή κρίση

Οι αλλαγές στην εφηβεία προκαλούν συχνά μια αόριστη αναστάτωση ή ένα αίσθημα απώλειας και στους γονείς. Η συναισθηματική αυτή αναστάτωση δεν οφείλεται στην περίεργη συμπεριφορά του εφήβου, αλλά στο ίδιο το γεγονός της αυτονόμησης και της ωρίμανσής του. Ο έφηβος πλέον δε μιλά πολύ, αναπτύσσει προσωπική ζωή που δεν ελέγχει ο γονέας.

Οι γονείς νιώθουν ότι «χάνουν» το παιδί τους. Συχνά, αναζητούν συμβουλευτική υποστήριξη σε σχέση με τον έφηβο, μη αναγνωρίζοντας την δική τους αδυναμία να περάσουν και οι ίδιοι σε ένα διαφορετικό αναπτυξιακό στάδιο (φόβος για το δικό τους μέλλον, πλέον έχουν άλλο ρόλο διαφορετικό από εκείνο του φροντιστή και ελεγκτή, περνούν σε μια άλλη ηλικιακή φάση και πρέπει να το δεχτούν).

Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι παράλληλα με τον έφηβο που βιώνει αλλαγές και προχωράει σ’ ένα επόμενο στάδιο ανάπτυξης, έτσι και οι γονείς αντίστοιχα μεταβαίνουν σε ένα επόμενο αναπτυξιακό στάδιο.  Μιλάμε, συνεπώς, για τον κύκλο ζωής της οικογένειας η οποία κάθε φορά που βιώνει νέες αλλαγές δυσκολεύεται και επιστρέφει στις γνώριμες και οικείες συμπεριφορές, καθώς κάθε τι καινούριο φαντάζει απειλητικό. Ωστόσο, όταν αυτές οι αλλαγές επιτραπεί να βιωθούν βρίσκεται μια καινούρια ισορροπία στις σχέσεις των μελών της οικογένειας, η οποία περνά στην επόμενη αναπτυξιακή φάση όντας λειτουργική.

Βίκυ Τσατσανύφου

Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια

Στον κόσμο της διαδικτυακής εποχής, η ενοποιημένη πλατφόρμα social media και επικοινωνίας, μοιάζει να απαιτεί τη συνεχή παρουσία μας.

Αν αναλογιστείτε μια ολόκληρη μέρα σας, ως ενήλικες, θα διαπιστώσετε ότι, εκτός των εργασιακών και οικογενειακών υποχρεώσεων, κινείστε ταυτόχρονα σε τουλάχιστον τέσσερεις εφαρμογές (applications) τις οποίες δεν κλείνετε ποτέ, ούτε καν όταν κοιμάστε (gaming, chatting, e-mailing, viber) . Επιπλέον παίζετε τουλάχιστον δύο διαδικτυακά παιχνίδια σε όλες τις μετακινήσεις σας και τον ελεύθερο χρόνο. Όταν πρόκειται για παιδιά, οι αριθμοί αυτοί πολλαπλασιάζονται. Όλα τα παραπάνω εξυπηρετούνται από ένα και μόνο μηχάνημα – πλατφόρμα. Κάποιος θα πει ότι κλείνει τις εφαρμογές και τα παιχνίδια όποτε θέλει, κανείς όμως δεν το κάνει γιατί πάντα κάτι περιμένει, ένα μήνυμα, ένα like, μια πρόσκληση, ένα share κλπ.

Επιπλέον καμία συσκευή δεν είναι ότι λέει ότι είναι. Το κινητό δεν είναι μόνο κινητό και το notebook δεν είναι μόνο σημειωματάριο. Είναι κάτι διαφορετικό, με κάποιες δυνατότητες, τις οποίες κανείς δεν ζήτησε να έχει. Στην πορεία όμως, οι χρήστες χρησιμοποίησαν τις άχρηστες δυνατότητες της συσκευής που απέκτησαν και άρχισαν να τις αναζητούν και στην επόμενη. Φαύλος κύκλος δηλαδή, ή αλλιώς η πρόοδος που δεν έχετε ανάγκη.

Στην κανονική τους μορφή, τα παιχνίδια είναι εργαλεία διασκέδασης και τα social media είναι εργαλεία επικοινωνίας. Με την ηλεκτρονική τους ταυτότητα σε μία ενοποιημένη πλατφόρμα, φαίνεται να παύει η εργαλειακή μορφή τους και να μετατρέπεται σε κάτι που συμμετέχει στην ύπαρξή μας. Με την ενοποίηση λογισμικών και συσκευών σε μία πλατφόρμα όλα είναι ένα παιχνίδι. Επικοινωνία μέσω social media, διαφήμιση και διαδικτυακό παιχνίδι είναι ακριβώς το ίδιο καθότι η αισθητική τους έγινε ενιαία.

Η ενοποίηση της αισθητικής αποτελεί προβληματισμό και για τα παιδιά μας. Το παιδί αδυνατεί να διαχωρίσει και να συγκεντρωθεί μέσα σε μια αδιαφοροποίητη ηλεκτρονική πλατφόρμα επικοινωνίας, διαφήμισης και παιχνιδιού αισθητικά και ουσιαστικά ενιαία. Τα αποτελέσματα δαιδαλώδη και ενίοτε επικίνδυνα (πολλές πρόσφατες έρευνες συνδέουν την κάθετη αύξηση πολλών δυσλειτουργιών της παιδικής ηλικίας με την αλόγιστη χρήση ηλεκτρονικών μέσων).

Τελικά, η χρήση των νέων τεχνολογιών φαίνεται να είναι για τους ενήλικες μια συνειδητή επιλογή, για τα παιδιά μας όμως η απόφαση είναι ελεύθερη (έχουν εναλλακτικές επικοινωνίας και παιχνιδιού)? και κυρίως είναι ιδιωτική (είναι προσωπική τους απόφαση)?

Αλεξία Ζήση

M.Sc. Συστημική Οικογενειακή Θεραπεύτρια

Πότε να μιλήσω στο παιδί;

Η κατάλληλη ηλικία συζήτησης με το παιδί μας σχετικά με το σεξ ποικίλει από παιδί σε παιδί. Μιλάμε στο παιδί μας γύρω από το θέμα αυτό, όταν ξεκινήσει αυτό να ρωτά.

Από τον πρώτο χρόνο της ζωής του, το παιδί αγγίζει κι εξερευνά το κάθε τι προκειμένου να εξερευνήσει το περιβάλλον του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτελεί για εκείνο το σώμα του.

Από τα 3 του χρόνια, όπου ανακαλύπτει το φύλο του, γίνεται περίεργο και για το σώμα των άλλων και με τη βοήθεια του λόγου, ο οποίος έχει γίνει πια παραγωγικός, ξεκινά να εκφράζει απορίες: «Πώς γεννιούνται τα μωρά;», «Γιατί τα γεννητικά όργανα της μαμάς είναι διαφορετικά απ’ του μπαμπά;».

Η στάση των γονέων

Η αντίδραση των γονέων σε τέτοιου είδους ερωτήσεις ποικίλλει. Άλλοι ξαφνιάζονται και δεν ξέρουν τι να απαντήσουν, άλλοι ντρέπονται και αλλάζουν θέμα συζήτησης κ.ο.κ.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει λόγος ντροπής. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και οι αναζητήσεις τέτοιου τύπου από την πλευρά του παιδιού μας είναι πλέον φυσιολογικά ζητήματα και δε θα έπρεπε να μας ανησυχούν και να μας αναστατώνουν.

Τι λέμε;

• Ενθαρρύνετε το παιδί να μιλά και να κάνει ερωτήσεις.
• Χρειάζεται να είμαστε σαφείς κ κατανοητοί. Μιλάμε ειλικρινά κι απλά, προσαρμόζοντας πάντα το λόγο μας στην ηλικία του παιδιού και αποφεύγουμε περιττές λεπτομέρειες, οι οποίες μπορεί να το μπερδέψουν.
• Οι δύο γονείς πρέπει να κρατούν ίδια στάση, όπως και στα υπόλοιπα θέματα που αφορούν στο παιδί τους.
• Ακόμα κι αν δεν γνωρίζουμε κάτι, λέμε την αλήθεια και παίρνουμε τον χρόνο μας ώστε να διαβάσουμε σχετικά με το θέμα και φυσικά επανερχόμαστε στο παιδί λύνοντάς του τις απορίες.
• Δεν αρκεί να μιλήσουμε στο παιδί μας μια φορά για τα θέματα αυτά. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι μια διαρκής διαδικασία, που εκτείνεται μέχρι την εφηβεία.
• Προμηθευτείτε βιβλία για γονείς, αλλά και για παιδιά γύρω από το συγκεκριμένο θέμα.

Να θυμάστε ότι:

• Παραμελώντας τη σεξουαλική αγωγή των παιδιών, ταυτόχρονα αρνούμαστε γνώσεις και δεξιότητες σ’ ένα τομέα που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη ζωή τους.
• Ακόμα κι αν εμείς ως παιδιά δεν είχαμε τέτοιου είδους συζητήσεις με τους γονείς μας, δε σημαίνει ότι αυτό χρειάζεται να συμβεί και στην περίπτωση του δικού μας παιδιού. Η εποχή μας εξάλλου είναι τόσο διαφορετική από εκείνη των γονιών μας.
• Αν δεν αναλάβετε ως γονείς να κάνετε τέτοιες συζητήσεις με τα παιδιά σας, κάποιος άλλος θα το κάνει (φίλοι, τηλεόραση, κ.λ.π.). Το περιεχόμενο αυτών των συζητήσεων, όμως, είναι αμφιβόλου ποιότητας και συχνά μπορεί να οδηγήσει το παιδί σε στρεβλωμένες πεποιθήσεις γύρω από το σεξ.
• Μην ανησυχείτε! Τίποτα δεν μπορεί να πάει τόσο λάθος που να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη. Να έχετε εμπιστοσύνη στο ένστικτο και τη διαίσθησή σας. Μεγαλύτερο πρόβλημα μπορεί να δημιουργηθεί στην περίπτωση που δε μιλάτε με το παιδί σας.
• Η στάση και τα λόγια σας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εικόνα των παιδιών για τα δύο φύλα.
• Το όφελος από την σεξουαλική αγωγή του παιδιού είναι τεράστιο, διότι, εκτός από τον προσανατολισμό που του παρέχετε, το βοηθάτε στη συναισθηματική του ανάπτυξη, αποκτά σεβασμό στον εαυτό του, εμπιστοσύνη σε σας, σωστή και υγιή στάση απέναντι στη σεξουαλικότητα.

Βίκυ Τσατσανύφου

Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια

Συνεργάτης του Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου – Πολυχώρου Animus Corpus

Οι γονείς, στη σύγχρονη εποχή, φαίνεται να έχουν ανάγκη από «τεχνικές», που να τους βοηθούν να κατανοήσουν τα παιδιά τους και να αποκαταστήσουν μαζί τους μια ποιοτική και διαρκή επικοινωνία. Ωστόσο, οι τρόποι πειθαρχίας που θα μεταχειριστεί ένας γονιός εξαρτώνται από τη δική του ιδιοσυγκρασία, καθώς και αυτή του παιδιού του. Τι ταιριάζει στον ίδιο, με ποιο τρόπο θα το κάνει, τι «πιάνει» στο παιδί του; Ό,τι ξέρει ο γονιός γύρω από το χαρακτήρα και τις ευαισθησίες του παιδιού του είναι ιδιαίτερα χρήσιμο.

Η σημασία της οριοθέτησης για τα ίδια τα παιδιά

Έρευνες δείχνουν ότι γονείς που θέτουν σταθερά όρια χωρίς να περιορίζουν ευκαιρίες για πειραματισμό, έχουν παιδιά με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, τα οποία είναι ανεξάρτητα, υπεύθυνα, μαθαίνουν να επιλύουν προβλήματα και έχουν καλές κοινωνικές δεξιότητες, καθώς έχουν καλύτερη προσαρμογή στην ομάδα των συνομιλήκων.

Η σημασία της οριοθέτησης για όλη την οικογένεια

Η οριοθέτηση είναι πολύ σημαντική για τη διαμόρφωση της ταυτότητας όλων των μελών του οικογενειακού συστήματος, για την κατανόηση των ρόλων τους και την ανάδειξη της εμπιστοσύνης προς τους ίδιους. Βοηθά τους γονείς να ισχυροποιήσουν την προσωπικότητά και το ρόλο τους, να ενισχύσουν τις αξίες και τις στάσεις τους απέναντι στη ζωή και να μπορέσουν να μεταδώσουν όλα αυτά με ένα τρόπο που να μπορεί με ασφάλεια να τροποποιεί κάθε φορά τα χαρακτηριστικά των μελών της οικογένειας.

Τα όρια συντελούν στο να υπάρχει ομαλότητα στην επικοινωνία, στις σχέσεις και στην αλληλεπίδραση, βοηθάνε την οικογένεια να μπορεί να αντιμετωπίζει κάθε δυσκολία που προκύπτει και οι κανόνες να μπαίνουν με ένα τρόπο κατανοητό και άμεσο έτσι ώστε η οριοθέτηση να ωφελεί την οικογένεια να ανατρέχει σε αυτούς με ασφάλεια όταν υπάρξει κάποιο πρόβλημα στις σχέσεις.

Έλλειψη ορίων

Αν δεν υπάρχουν όρια στην οικογένεια, τότε το παιδί δεν μαθαίνει την υποχώρηση, την εκτίμηση και τον σεβασμό προς άλλα πρόσωπα. Ένα παιδί που δεν γνωρίζει όρια είναι ανασφαλές και βιώνει συχνά την απόρριψη. Για παράδειγμα, παιδιά που δεν έχουν ακούσει το όχι από τους γονείς τους δυσκολεύονται να κάνουν πραγματικούς φίλους γιατί περιμένουν από τους άλλους να ικανοποιούν τις ανάγκες τους και επιπλέον δεν είναι σε θέση να εκτιμήσουν οτιδήποτε έχουν γιατί το θεωρούν δεδομένο.

Πότε είναι η κατάλληλη ηλικία για οριοθέτηση των παιδιών;

Όσο πιο νωρίς αρχίζει η οριοθέτηση της συμπεριφορά του παιδιού, τόσο το καλύτερο. Αν από την νηπιακή ηλικία το παιδί μας μάθει να ελέγχει τη συμπεριφορά του, να δέχεται κανόνες, να εκφράζει με υγιή τρόπο τα συναισθήματα του και να γίνεται υπεύθυνο, τότε μεγαλώνοντας θα μπορέσει να αποφύγει τους κινδύνους και να είναι ευτυχισμένο. Τα όρια, φυσικά, πρέπει να συμβαδίζουν με το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού και να προσαρμόζονται στα χαρακτηριστικά της ηλικίας του.

Πώς πετυχαίνουν τα όρια;

• Σταθερότητα και συνέπεια από την πλευρά των γονέων.
• Θετική διατύπωση (Προσπαθούμε να σκεφτόμαστε θετικά και να διατυπώνουμε τις προτάσεις μας με θετικό τρόπο, όπως για παράδειγμα, αντί για «Μην χοροπηδάς πάνω στο κρεβάτι σου», είναι προτιμότερο να πούμε «Σε παρακαλώ, κατέβα από το κρεβάτι σου, γιατί μπορεί να χτυπήσεις»).
• Περιορίστε τα πολλά όχι (Ιεραρχήστε τα θέματα για τα οποία θέλετε να διεκδικήσετε μία συγκεκριμένη συμπεριφορά από τα παιδιά, και για τα λιγότερο σημαντικά θέματα ας είμαστε περισσότερο ανεκτικοί).

Πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι τα όρια δεν πρέπει να εμποδίζουν το παιδί να μεγαλώσει, αλλά να το ακολουθούν στο μεγάλωμά του. Τα όρια είναι ένδειξη αγάπης και μέρος της φροντίδας που παρέχουν οι γονείς στα παιδιά τους. Είναι κάτι που χρησιμοποιούμε, ώστε να τα διδάξουμε να ξεχωρίζουν αυτό που επιτρέπεται από αυτό που δεν επιτρέπεται και να κατορθώσουν να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα στην υπόλοιπη ζωή τους.

Βίκυ Τσατσανύφου

Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια

Συνεργάτης του Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου – Πολυχώρου Animus Corpus